Tekst o zespole uzupełniamy omówieniem programu koncertu, jesteśmy bowiem przekonani, iż wybierając się na te imprezy, warto zapoznać się bliżej z kontekstem historycznym, w jakim powstawały największe arcydzieła polskiej muzyki dawnej.
[center]***
FAVOLA IN MUSICA[/center]
Kameralny Zespół Wokalny Favola in Musica powstał w 1993 roku. Tworzą go profesjonalni muzycy – entuzjaści kameralistyki wokalnej, uprawiający różne gatunki muzyczne, jednak przede wszystkim skoncentrowani na stylowym wykonawstwie muzyki renesansu. Zespół pracuje i koncertuje w składzie od czterech do sześciu osób, co wiąże się ściśle z jego zainteresowaniami repertuarowymi. Założycielem i kierownikiem zespołu jest Robert Lawrence, dyrygent, wokalista i pedagog, absolwent Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie w klasie dyrygentury chóralnej prof. Antoniego Szalińskiego.
Na dorobek zespołu składają się cykle koncertów o następującej tematyce:
- – madrygały i renesansowe pieśni miłosne,
– renesansowe motety i pieśni sakralne,
– staropolskie świeckie pieśni wielogłosowe,
– najpiękniejsze kolędy polskie i innych narodów,
– polskie pieśni patriotyczne, wojenne, historyczne i okolicznościowe,
– przedwojenne polskie przeboje filmowe i kabaretowe,
– wokalne aranżacje muzyki rozrywkowej.
Zespół wielokrotnie brał udział w kursach mistrzowskich pod kierunkiem wybitnych specjalistów, takich jak: Evelyn Tubb, Michael Fields, Andrew King czy słynny brytyjski sekstet The King’s Singers. Plonem działalności zespołu są liczne koncerty, przychylne recenzje fachowej krytyki muzycznej, a także nagranie materiału dźwiękowego na płytę CD dla firmy Megavox (renesansowe pieśni miłosne a cappella i z towarzyszeniem lutni).
„Favola in Musica”, niezwykle pięknie zestrojony zespół, pokazuje, że małe jest piękne. W ich wykonaniu przemawiają do słuchaczy nie tylko tekst, barwa, niczym niezachwiane frazowanie, ale i duch epoki: barok. Jak malowidła iluzyjne pojawiają się w szacie minionego wieku utwory Wacława z Szamotuł, Grzegorza Gerwazego Gorczyckiego oraz obcych kompozytorów.
„Życie Muzyczne“ o Międzynarodowych Dniach Muzyki Chóralnej w Lublinie
Ta kilkuosobowa grupa specjalizująca się w wykonawstwie muzyki renesansu i baroku zaimponowała dużym umiarem, delikatnością i trafnością interpretacji zarówno w utworach dawnych jak i współczesnych.
„Życie Muzyczne” o VII Myślenickim Festiwalu Kolęd i Pastorałek
[center]* * *[/center]
Program koncertu w wersji rozszerzonej (sobota, 27.09, godz. 16.00, Abbaye de Neumunster, podcienia):
[center]Gaude mater Polonia
Koncert polskiej muzyki dawnej[/center]
Anonim (XIII w.) sł. Wincenty z Kielczy – Gaude mater Polonia
Anonim (XIII w.) – Bogurodzica
Anonim (XV w.) – O nadroższy kwiatku
Anonim (XV w.) – Chwała tobie, gospodzinie
Jerzy Liban (1464 – po 1546) – Ortus de Polonia
Wacław z Szamotuł (po 1521 - ok. 1560):
- – Alleluia. Chwalcie Pana Boga
– Modlitwa, gdy dziatki spać idą
– Ego sum pastor bonus
– In te Domine speravi
- – Nieście chwałę mocarze
– Siedząc po niskich brzegach
Anonim (XVII w.) opr. Włodzimierz Sołtysik:
- – Dajci, Boże, dobrą noc
– Skarżęć się, matusiu moja
Bartłomiej Pękiel (? – 1670) – Ave Maria
Grzegorz Gerwazy Gorczycki (ok. 1665 – 1734):
- – Alleluia. Ave Maria
– Laetare Ierusalem
Favola in Musica
Magdalena Ziaja – sopran
Marta Lawrence – alt
Robert Lawrence – tenor
Piotr Pieron – bas
ROBERT LAWRENCE
kierownik artystyczny[/center]
[center]* * *[/center]
Omówienie programu
Program koncertu otwierają najcenniejsze utwory polskiego średniowiecza. Dwa pierwsze z nich to kompozycje anonimowe pochodzące z XIII wieku, pełniące rolę dawnych polskich hymnów narodowych: łaciński hymn o św. Stanisławie Gaude Mater Polonia oraz najstarsza pieśń religijna z tekstem polskim, już przez dawnych kronikarzy nazywana patrium carmen – Bogurodzica. Kolejne pozycje w programie to: przepiękna, nastrojowa pieśń maryjna O nadroższy kwiatku, najstarszy znany utwór wielogłosowy z tekstem polskim Chwała tobie, Gospodzinie (trzygłos, dwa dolne głosy prawdopodobnie instrumentalne) oraz czterogłosowa antyfona Jerzego Libana z Legnicy Ortus de Polonia, fragment oficjum brewiarzowego o św. Stanisławie, przeznaczonego dokładnie na dzień 27 września (!).
Po utworach średniowiecznych przeniesiemy się w czasy renesansu. Polską twórczość muzyczną tego okresu reprezentować będą m.in. dzieła najwybitniejszego kompozytora tej doby – Wacława z Szamotuł. Usłyszymy dwie religijne pieśni reformacyjne do słów wybitnych polskich poetów renesansowych: Mikołaja Reja i Andrzeja Trzecieskiego – Alleluia. Chwalcie Pana Boga i Modlitwa gdy dziatki spać idą. Następnie zabrzmią dwa łacińskie motety: Ego sum pastor bonus oraz In te Domine speravi, wydane drukiem w Norymberdze w latach 1554 i 1564.
Mikołaj Gomółka to kompozytor tylko jednego dzieła, ale za to jakich rozmiarów. Melodie na psałterz polski to zbiór 150 psalmów Dawida w poetyckim przekładzie największego mistrza pióra polskiego renesansu – Jana Kochanowskiego. Z tego zbioru usłyszymy dwa psalmy: nr 29 Nieście chwałę mocarze (Adferte Domino, filii Dei) i nr 137 Siedząc po niskich brzegach babilońskiej wody (Super flumina babylonis).
W przeciwieństwie do bogatej i różnorodnej twórczości religijnej z czasów renesansu, świeckich utworów z tego okresu zachowało się w Polsce bardzo niewiele. W programie koncertu znalazły się trzy kompozycje anonimowe z przełomu XVI i XVII wieku. Pierwsza z nich to jedna z dwóch zachowanych pieśni batalistycznych, należących do modnego w owych czasach nurtu madrigali guerrieri, nosząca tytuł Duma. Dwie następne to polskie renesansowe pieśni miłosne o odmiennym charakterze: wzruszająca pieśń pożegnalna dwojga kochanków Dajci, Boże, dobrą noc oraz brzmiąca echem figlarnych zabaw z Kupidynkiem Skarżęć się, matusiu moja.
Kompozytorem przełomu renesansu i baroku o uznanej pozycji europejskiej był Mikołaj Zieleński. Najbardziej znane są jego wielogłosowe utwory, nawiązujące do słynnej szkoły weneckiej i takich mistrzów jak: Adrian Willaert, Andrea i Giovanni Gabrieli, Claudio Monteverdi. Dwuczęściowy zbiór 120 utworów Zieleńskiego Offertoria i Communiones totius anni został wydany drukiem w Wenecji w roku 1611. W programie koncertu znalazł się kameralny czterogłosowy motet Per signum crucis.
Następne pozycje repertuarowe to utwory największych mistrzów polskiego baroku: Bartłomieja Pękiela i Grzegorza Gerwazego Gorczyckiego. Pierwszy z nich działał jako kapelmistrz na dworze królewskim w Warszawie, a później przy katedrze wawelskiej w Krakowie. Usłyszymy jego mistyczne Ave Maria. Grzegorz Gerwazy Gorczycki, wykształcony na uniwersytetach w Pradze i Wiedniu, prawie całe życie spędził w Krakowie, od 1689 roku piastując funkcję kapelmistrza katedry wawelskiej. Twórczość Gorczyckiego można podzielić na dwie grupy: utwory komponowane wg zasad stille antico, w tym liczne msze i motety a cappella oraz utwory wokalno-instrumentalne, utrzymane w nowoczesnym barokowym stylu koncertującym (głosy wokalne, smyczki, oboje, clarini) np. Completorium, Conductus funebris, Illuxit sol, Laetatus sum, Litaniae de Providentia Divina. Szczególnie w muzyce sakralnej a cappella Gorczycki dbał o czystość stylu, sięgając po cantus firmus z chorału gregoriańskiego i dbając o wyjątkową deklamację tekstu. W programie koncertu znalazły się jego dwie kompozycje utrzymane w duchu renesansu (stille antico): refleksyjne Alleluia. Ave Maria oraz radosne Laetare Ierusalem. Czasy, w których żył i tworzył Gorczycki, nie sprzyjały rozwojowi muzyki. Nadchodził bowiem okres największego upadku państwa polskiego za panowania dynastii Wettinów i kres złotego wieku kultury polskiej.